مقدمه ای برای آشنایی با اقتصاد رفتاری، اغلب افرادی که علاقهمند به حوزه اقتصاد هستند و در این زمینه مطالعه میکنند با این مفهوم آشنا هستند. حال آنکه اقتصاد رفتاری مفهومی جذاب و بسیار کاربردی در زندگی شخصی و اجتماعی ما است. اگر تصمیم بگیرید که گوشی جدید برای خودتان یا یکی از نزدیکان بخرید، چه معیار و ملاکی را برای انتخاب گوشی و خرید تعریف میکنید؟ برای آشنایی با مفهوم اقتصاد رفتاری، بیاید به بررسی این مثال بپردازیم.
اغلب اول به دنبال برند محبوب خود میرویم و بر اساس قیمت و امکانات مدنظر خود یکی از مدلهایی که فکر میکنیم با توجه به قیمت بیشترین کارایی را برای ما دارد انتخاب میکنیم. در واقع اغلب به دنبال بیشترین استفاده با کمترین قیمت هستیم. به همین دلیل اگر تجربه خوبی از گوشی قبلی خود داشتهباشیم برای انتخاب گوشی جدید به سراغ همان برند میرویم.
با این توصیف اقتصاد رفتاری به ما کمک میکند از طریق بررسی درست انتخابها، تصمیماتی بهتر در رابطه با موضوع مد نظر بگیریم. زیرا انسان به طور پیشفرض به دنبال انجام ندادن کارها یا انجام کمترین کارها است. حال اقتصاد رفتاری سعی میکند از طریق درک و تحلیل رفتارهای مالی و اقتصادی انسان با بررسی گزینههای محدود و اطلاعات کم و عوامل موثر بر تصمیم، عملکردی بهتر را برای افراد فراهم آورد.
اقتصاد یکی از علوم مهم در زندگی اجتماعی بشر است که چالشها و مسائل حل نشده بسیاری دارد. چالشهایی که دانش اقتصاد با آنها مواجه است باعث به وجود آمدن رویکردهای مختلفی در این دانش شده است تا بتوان به کمک دریافت درک بهتری از دنیا، برخی از این مشکلات را برطرف نمود. برای درک درستتر مفهوم اقتصاد رفتاری چیست؟ بد نیست برخی از جریانهای اقتصاد را با هم بررسی کنیم. اولین جریانی که لازم است با آن آشنا شویم، جریان نئوکلاسیک است.
از نظر جریان نئوکلاسیک انسان موجودی است که کاملا عقلانی تصمیمگیری میکند. زیرا برای تصمیمگیری تمام گزینهها را بررسی میکند و بهراحتی میتواند اطلاعات نامحدود را تحلیل کند. پس از این جریان، مکتب جدیدی به نام عقلانیت محدود به وجود آمد که افراد با انتخاب چند گزینه محدود و بررسی نتایج حاصل از آنها به دنبال راه حلی هستند که مقدار مشخصی از نیاز آنها را تامین میکند.
در دهههای ۷۰ و ۸۰ میلادی دو روانشناس اقتصاد رفتاری چیست؟ را مطرح کردند که انسانها نه تنها تفکر نامحدود ندارند، بلکه اغلب همه آنها دچار خطا میشوند. از آنجا که این خطا سیستماتیک است میتوان آن را پیشبینی کرد و به روشهای مختلف از بروز چنین خطایی توسط افراد جلوگیری کرد. انسانها برای تصمیمگیری از دو سیستم سریع و کند استفاده میکنند و از انجا که اغلب از سیستم سریع برای تصمیمگیری استفاده میشود، بروز خطا در این شرایط کاملا طبیعی بوده و لازم است روشهایی برای جلوگیری از چنین خطاهایی تعریف نمود.